Samen Opleiden in leerteams

Binnen het partnerschap van Samen Opleiden staan twee rollen centraal: de instituutsopleider is de docent van de lerarenopleiding en de schoolopleider is de docent die vanuit de samenwerkende besturen de studenten in het werkveld begeleidt. Samen leiden zij de studenten op tot startbekwame leraren. Toch blijkt er vaak nog een kloof tussen de opleiding en de onderwijspraktijk. In Nijmegen werd daarom een pilot uitgevoerd bij eerstejaars pabostudenten waarin de samenwerking tussen opleiding en werkveld verder is geïntensiveerd.

De propedeusestudenten van Pabo Nijmegen komen de schoolopleiders niet alleen tegen als ze naar een school toe gaan. Ook in de lessen op de Pabo staan de schoolopleiders soms voor de klas, omdat ze deel zijn geworden van het leerteam. Samen met de docenten van de Pabo verzorgen de schoolopleiders studiecoaching en ook onderwijsinhouden die daaraan gerelateerd zijn.

Bij een hbo-opleiding staat het samenbrengen van theorie en praktijk centraal. Maar vaak zijn dit nog best gescheiden werelden, die de student ‘een elkaar moet knopen’. De beelden die opleidingsscholen hebben van wat de student op de Pabo heeft geleerd voordat hij of zij de school in komt om de praktijk te ervaren, zijn soms onvolledig. Dat geeft ruis op de lijn. Andersom geldt dat ook, want de Pabodocenten hebben soms onvoldoende zicht op wat er gaande is in het werkveld. Om de studenten te helpen de ‘transfer’ tussen theorie en praktijk te maken, brengt de pabo dit bij elkaar door schoolopleiders en instituutsopleiders gezamenlijk deze colleges te laten verzorgen.

In een kleinschalig kwalitatief evaluerend onderzoek is in kaart gebracht wat de toegevoegde waarde is van participatie van schoolopleiders in de leerteams. Gerbert Sipman is docent bij HAN Pabo Arnhem en heeft het onderzoek uitgevoerd, in samenwerking met Helma Oolbekkink, lector van het Lectoraat Professionaliteit van leraren. Sipman: “De participatie van schoolopleiders in leerteams blijkt meerwaarde te hebben voor vier groepen: voor de studenten, de lerarenopleiders, voor de schoolopleiders en voor de scholen. Uit het onderzoek blijkt dat door de participatie in de leerteams de schoolopleiders meer zicht krijgen op de inhouden en werkwijze van de Pabo. Deze kennis delen zij met hun collega’s en zo fungeren de schoolopleiders als brug tussen hetgeen aan bod komt op de opleiding en de stage in de praktijk. Ook blijkt dat de schoolopleiders de docenten helpen om de koppeling tussen de theorie en de praktijk te maken, door voorbeelden uit de praktijk te geven. De schoolopleiders brengen het perspectief van het werkveld in. Ze kijken met een ‘frisse blik’ mee door kritische vragen te stellen, waardoor het aanbod op de opleiding verbetert en er ook meer gezamenlijke beelden van het beroep ontstaan.”

En de student? Ervaart die de meerwaarde van een schoolopleider in het leerteam? Gerbert Sipman: “Omdat het om eerstejaars studenten gaat, hebben de studenten vanzelfsprekend geen vergelijkingsmateriaal. Wel kunnen ze aangeven wat ze waarderen in de aanpak en wat hen minder goed bevalt. Uit de groepsinterviews als onderdeel van het onderzoek blijkt dat de participatie van schoolopleiders in de leerteams de studenten helpt om de koppeling tussen opleiding en praktijk te maken. Studenten vinden het fijn dat er bij de behandeling van een thema uit de theorie direct een concreet voorbeeld uit de actuele praktijk gegeven kan worden en de relatie met hun stage gelegd wordt. Ook komt de vraag ‘waarom moet ik dit eigenlijk leren?’ minder bij hen naar boven als de schoolopleider de relevantie van de opleidingsinhoud zo duidelijk kan toelichten.”

Op basis van het onderzoek wordt de werkwijze met schoolopleiders in de leerteams voortgezet. Het onderzoek laat immers positieve effecten zien voor alle partijen die betrokken zijn bij Samen Opleiden, ondanks dat het onderwijs vanwege de coronamaatregelen grotendeels online was. De verwachting is dat deze effecten nog groter zullen zijn als fysiek onderwijs weer mogelijk is.