Zonder water is er geen leven

Ik ben geboren aan de Maas in Rotterdam, opgegroeid langs de Hollandse IJssel en de Lek. Van jongs af aan, is water voor mij een eindeloze bron van plezier. Dat zie ik ook bij mijn eigen kinderen. Tegelijkertijd heb ik ontzag voor de kracht en onvoorspelbaarheid van het water.

Nee. De Rijn is weliswaar niet meer de dode en schuimende rivier van de jaren ’60, maar toch wordt deze nog vervuild met schadelijke stoffen, zoals PFAS, plastic en medicijnresten. Met alle gevolgen van dien. En de situatie is dramatisch in landen als  Indonesië, Vietnam en India waar ik vanuit het Lectoraat Sustainable River Management ook onderzoek doe.

In Nederland nemen we water vaak voor lief, maar het is niet onuitputbaar. Dat besef begint te komen na 3 droge zomers op een rij. Ik heb voor mijn promotieonderzoek een tijd in Australië gewoond. Ik deed er onderzoek naar hoe steden omgingen met de droogte die ze daar van 2000 tot 2010 hadden. Ze hebben daar enorme drinkwaterreservoirs, maar daarvan kwam de bodem letterlijk in zicht. Bij ons vindt iets dergelijks ook plaats, maar dan met het grondwater.  

De watercrisis is allang aan de gang. Er zijn 2,2 miljard mensen zonder toegang tot schoon drinkwater. Dat is meer dan een kwart van de wereldbevolking. De coronacrisis is in zekere zin ook een watercrisis. Rutte zegt steeds: ‘Was je handen stuk’. Zonder schoon water lukt dat niet. In veel landen in Afrika en Azië zijn grote problemen, omdat mensen de maatregelen niet kunnen treffen wegens een gebrek aan schoon water. 

We zouden water moeten zien als sturend principe bij de duurzame inrichting van Nederland. We zijn kampioen in water afvoeren, maar het systeem zou meer gericht moeten zijn op vasthouden en bergen van water. Het is zaak de sponscapaciteit van het land te bevorderen door ruimte te laten voor natuur.

Doordat we bijvoorbeeld dijken hebben gebouwd, slaat het sediment bij hoog water neer op de Uiterwaarde waardoor deze relatief steeds hoger worden. Tegelijkertijd zakt het achterland steeds verder weg doordat we water wegpompen. De grond klinkt daar in. Als we meer ruimte bieden aan rivieren, wordt het water langer vastgehouden en kunnen we meer mogelijkheden voor de natuur creëren, vaak in samenspel met kleiwinning. Hier heeft het waterbeheer profijt van, maar ook de natuur en de economie.

 

Klimaatgerelateerde rampen hebben de afgelopen drie jaar ongeveer 540 miljard euro gekost. Veel hiervan heeft te maken met water, zoals de gevolgen van overstromingen en droogte. Volgens de VN zijn grootschalige investeringen nodig om te voorkomen dat dergelijke schade de komende decennia oploopt naar een veelvoud van dit bedrag. Er zal dus veel werk verzet moeten worden, en hier zijn gekwalificeerde mensen voor nodig. Wij dragen daar ons steentje aan bij via de opleiding Civiele Techniek en het onderzoek bij ons lectoraat.

Watersystemen zijn de levensaders van onze leefomgeving en voor de natuur. Alles begint bij goed waterbeheer. Zonder water is er geen leven. Daarom is het zaak dat we vanuit een watersysteem nadenken over hoe we ons land inrichten. Pas dán kun je op de lange termijn duurzaam zijn.