Unexpected Health: samenwerken is sleutel tot succes

Lisbeth Verharen, lector en programmamanager Health, hield tijdens HAN unexpected x innovate een vurig pleidooi voor het ontwikkelen van gelijke kansen.

“Wie komt er uit een gezin waarin gezond werd geleefd? Wie heeft er hoogopgeleide ouders? En is er iemand hier met een moestuin misschien?” Bij wijze van opwarmertje legt Lisbeth Verharen aan het begin van haar presentatie het publiek enkele vragen voor. Een manier om snel inzichtelijk te maken hoe verschillend mensen zijn. Hoe anders we opgroeien. En hoeveel kansen en mogelijkheden we van huis uit hebben meegekregen om gezond te leven. Of juist niet. 

“Bij de HAN willen we sociaal-economische gezondheidsverschillen verkleinen en de kansen keren voor mensen die het minder goed getroffen hebben – omdat ze geldzorgen hebben, in een gebroken gezin opgroeiden, of laaggeletterd zijn. Dat kan als we samenwerken, kennis opdoen, experimenteren en innoveren. En over de grenzen van domeinen als techniek, economie, sport, zorg, welzijn en educatie heen samenwerken.”

Die samenwerking ís er al op veel fronten, zo blijkt uit een drietal workshops tijdens het event. Zoals bij ‘Innoveren = durven experimenteren’, in het ICA Experience Lab van de HAN. Lector Thea van der Geest en collega Charlotte Swart vertellen over de technologische mogelijkheden om te testen of overheidsinstanties, zorginstellingen en bedrijven in hun communicatie aansluiten bij hun doelgroep. En of ook digibeten, mensen met een visuele beperking en laaggeletterden hun weg vinden op een website, in een app of folder. 

In het lab demonstreren ze de techniek eyetracking aan de hand van een gemeentelijke brief. Een handige methode om te zien wat de struikelblokken in een tekst zijn. En te ontdekken hoe een communicatiemiddel beter en toegankelijker te maken is. “De proefpersoon heeft opvallend weinig aandacht voor de verwijzing naar de website”, klinkt uit de groep. “En wat blijft ze lang kijken naar de tweede alinea.” Aan het eind van de workshop geeft Van der Geest snel nog even mee dat bedrijven en overheidsinstanties welkom zijn gebruik te maken van het lab. Over samenwerking gesproken…

Samenwerken is ook de sleutel in het verminderen van laaggeletterdheid, zo blijkt tijdens de workshop ‘Laaggeletterden, zie jij ze?’. Docent logopedie Mariel Derksen en lerarenopleider Maria Verkampen zijn de drijvende kracht achter de Leergemeenschap Laaggeletterdheid, die kennis, initiatieven en activiteiten van docenten, onderzoekers en studenten bundelt. En nee, bijna niemand van de workshopdeelnemers kent een volwassene die moeite heeft met lezen en schrijven. “Terwijl het er totaal bijna 2 miljoen zijn. Er rust een taboe op”, vertelt Verkampen. 

De leergemeenschap is erop gebrand een eind te maken aan het probleem, onder andere door het als aandachtspunt mee te nemen in het curriculum van de HAN en de bewustwording te vergroten. Heel belangrijk, weet taalambassadeur Jos Niels. “Vrijwel niemand in mijn omgeving wist dat ik laaggeletterd was, terwijl ik 24 uur per dag geconfronteerd werd met het feit dat ik iets niet kon.” Toen hij tien jaar terug leerde lezen en schrijven, ging er een wereld voor hem open. 

Dóór naar workshop ‘Doe jij het anders in de zorg?’ waarin onderzoeker Wendy Kemper discussieert over de noodzaak om binnen zorgnetwerken ouderen met een lagere opleiding en een lager inkomen anders te benaderen. Het is zoeken naar de juiste toon, taal en benaderingswijze, ervaren de aanwezigen. Kemper: “De truc is om je te verplaatsen in de ander. Te handelen op basis van gelijkwaardigheid. En als hulpverlener, vrijwilliger of mantelzorger in gesprek te blijven met de oudere en zijn familie. Wat wilt u, wat kunt u en wat werkt voor u?”

Als besluit van de dag is er de film Three Identical Strangers. Het vertelt het verhaal van een Amerikaanse identieke drieling die vlak na de geboorte als sociologisch experiment wordt gescheiden. De drie jongens groeien elk in een ander gezin op. Verharen: “De film gaat in op de vraag: wat is bepalender voor je gezondheid? Zijn dat je genen? Of spelen omgevingsfactoren een doorslaggevende rol, zoals het gezin waarbinnen je opgroeit?” Verharen laat het aan de kijker over. Maar haar mening laat zich raden…