Meer aandacht voor eigen regie en participatie binnen neurorevalidatie

Met de naamswijziging naar Lectoraat Neurorevalidatie, Eigen Regie en Participatie laat Ton zien wat de focus voor de komende jaren is. Het lectoraat gaat zich explicieter focussen op de maatschappelijke impact van neurorevalidatie. Met neurorevalidatie bedoelt het lectoraat: begeleiding van mensen met een neurologische aandoening, om zo goed mogelijk te herstellen, zodat ze op een zo zelfstandig mogelijke manier het dagelijks leven op kunnen pakken. Revalideren is vaak een kwestie van opnieuw leren leven, van kijken wat nog wél kan en betekenisvol is. De eigen regie over een betekenisvol leven en het vergroten van kansen op participatie in de maatschappij zijn daarbij belangrijk. Deze naamswijziging geeft ook richting aan de beeldvorming over neurorevalidatie in het onderwijs en in de beroepspraktijk. En het geeft richting aan de onderzoeksactiviteiten en keuzes van de kenniskring. Ton Satink werkte al als associate aan het lectoraat en mag zich nu als lector inzetten voor deze nieuwe focus.

Vanuit het oude lectoraat is een mooi netwerk opgebouwd om neurorevalidatie te bieden aan mensen met neurologische aandoeningen. Ton stelt dat de thema’s ‘eigen regie’ en ‘participatie’ meer aandacht verdienen. “Mensen willen vooral weer léven en meedoen, het gaat dus niet alleen om medisch-specialistische, of ‘neuro’-revalidatie, maar om grotere dingen. Een neurologische aandoening als een beroerte, Parkinson of dementie kan veel impact hebben op je leven. Je gaat vervolgens revalideren om thuis, op het werk en in de maatschappij de dagelijkse dingen (weer) te doen die voor jou belangrijk zijn. Daarbij vind ik het belangrijk om te kijken naar: wie ben je nu, wat zou je willen doen met de beperkingen die er zijn? En hoe neem je hierin regie?”

Cliënten moeten zichzelf opnieuw uitvinden en zoeken naar zingeving in hun leven. Kijken naar de mens achter de cliënt is helpend. “Iemand wil bijvoorbeeld graag weer naar zijn volkstuin toe, omdat hij daar blij van wordt. Je kunt als therapeut een hometrainer neerzetten en focussen op het weer leren fietsen, of andere vaardigheden oefenen. Maar het plaatje is groter. Wat doe je als iets niet lukt? Wat zijn de mogelijkheden en beperkingen in de omgeving? Is er een buurman die hem mee kan nemen? Kun je de omgeving iets aanpassen of kan iemand ondersteunen in het zware werk? Uiteindelijk hoop je dat je participatie, in dit geval ‘meedoen in de volkstuin’, mogelijk maakt door breder te kijken dan alleen ‘neuro’-revalidatie. Eigen regie, participatie en inclusie zijn dan thema’s waar je je als professional mee bezig houdt”, legt Ton uit.

Het lectoraat werkt aan vragen uit de praktijk. Die gaan niet alleen over beperkingen, maar het zijn ook psychosociale vragen. Natuurlijk is kennis op neurologisch niveau belangrijk, maar het team kijkt in de onderzoeken graag verder. Het team is blij dat medisch-specialistische revalidatie wordt doorontwikkeld naar sociale revalidatie. Tegelijkertijd gaan de activiteiten verder dan ‘alleen’ revalidatie. Zoals het voorbeeld hierboven, heb je meerdere partijen en perspectieven nodig om het verschil te maken. Wil je dat verschil in de praktijk maken, dan vraagt dat om een andere aanpak. Waaronder participatieve methoden om samen met de cliënt, de sociale omgeving en professionals veranderingen te bewerkstelligen. 

Eigen regie en participatie is landelijk steeds belangrijker aan het worden. De toepassing ervan in de neurorevalidatie zien we steeds duidelijker, maar hier is nog een verbeterslag te slaan. Het lectoraat werkt hiervoor samen met andere partijen. Denk aan de stichting MEE, die gericht is op welzijnsvraagstukken. Of het Radboudumc, de St. Maartenskliniek of Attent Zorg en Behandeling als het gaat om revalidatie en de overgang naar huis. Het lectoraat werkt dus samen met de praktijk, maar werkt ook nadrukkelijk samen met het onderwijs en met andere lectoraten. Juist de krachten bundelen, integratie van onderzoek, praktijk en onderwijs, zorgt ervoor dat we het verschil kunnen maken, geeft Ton aan.

“We zijn erg betrokken bij de praktijk. Zo zijn we aanjager van het platform ‘Leven met hoofdzaken’. Onze onderzoekers draaien mee in zorginstellingen en kunnen helpen met innovaties of de implementatie van onderzoeksresultaten. Ook is scholing op maat mogelijk. Ons onderzoek integreren we zoveel mogelijk in het onderwijs. Resultaten uit onderzoek vertalen we naar onderwijs binnen verschillende academies. Niet alleen naar de Master Neurorevalidatie en Innovatie, maar juist ook naar het bachelor-onderwijs van opleidingen in zorg en welzijn. Ook zetten we studenten in bij projecten, zodat zij onderzoeksmatig kennismaken met innovaties in de praktijk”, vertelt Ton.

De HAN heeft voor de komende jaren een duidelijke koers gekozen, verwoord in Slim, Schoon en Sociaal. Hoe ziet Ton dit? “We maken gebruik van slimme oplossingen. Dit doen we door te werken aan innovatie in de zorg en zo bijvoorbeeld meer zorg van de 2e lijn (gespecialiseerd) naar de 1e lijn (basiszorg, zoals een fysiotherapeut) over te zetten. Om dit goed in te richten, is bijvoorbeeld hulp van het Lectoraat Smart Business of Organisatie van Zorg en Dienstverlening heel welkom. Ook het focusgebied Sociaal is voor ons belangrijk. We zetten ons in voor het bevorderen van kansengelijkheid en inclusie. Want hoe zorg je ervoor dat iemand met neurologische uitdagingen kan blijven meedoen in de maatschappij? Wat is er mogelijk door ondersteuning?

Werkgevers zeggen bijvoorbeeld vaak dat ze inclusief zijn. Maar kijk je verder, dan is er nog veel winst te behalen. Dit geldt ook voor participatie in de maatschappij. Beeld je maar eens in hoe het is om naar een familiefeestje of de supermarkt te gaan, terwijl je moeilijk trap kunt lopen of moeite hebt met te veel prikkels. Enerzijds is er in de inhoud van de neurorevalidatieprogramma’s nog veel te winnen, anderzijds in de bewustwording rondom deze beperkingen.”

Het grotere doel van Ton en zijn lectoraat? Met een duidelijke samenwerking tussen onderzoek, de praktijk én het onderwijs impact maken in de maatschappij. “Allereerst natuurlijk voor de cliënt, met het vergroten van de eigen regie, gezondheid en het welzijn. Maar ook voor de praktijk, waar we moeten kijken naar kostenbesparing en efficiëntie in de zorg, neurorevalidatie en welzijn. Er liggen op dit vlak urgente uitdagingen. Daar gaan we graag met andere lectoraten, het onderwijs en de praktijk aan werken”, sluit Ton af.